Gmina położona jest w szerokiej dolinie Brynicy, poprzecinanej strumieniami i potokami, z których znaczniejszymi są : Potok Ożarowicki i Ossa. Rzeka Brynica o długości 55 km jest prawym dopływem Czarnej Przemszy, płynie wzdłuż Wyżyny Śląskiej. Żródło na wys. 350 m n.p.m. Tereny gminy położone są w strefach ochronnych zbiornika wody pitnej w Kozłowej Górze oraz zlewni w Brynicy, co wymusza konieczność szczególnej ochrony wód. Duża ilość terenów leśnych 720 ha (1/7 powierzchni gminy) oraz użytków zielonych tworzy korzystny mikroklimat.

Świat zwierząt. Skład gatunkowy zwierząt występujących w Świerklańcu jest bardzo bogaty i reprezentowany przez przedstawicieli różnych grup siedliskowych. Przeważają gatunki leśne lecz licznie spotykane są również gatunki terenów otwartych, siedlisk wodnych i nadwodnych oraz formy synantropijne.

Na uwagę zasługuje odnotowanie z terenu parku pluskwiaka różnoskrzydłego z rodziny Miridae Chlamydatus longrirostris Reut. Jest to jak dotąd jedyne w Polsce stanowisko tego gatunku występującego na południu Europy.
Inne ciekawe gatunki owadów to:

pluskwiaki

ważki: żagnica, szablak, pałątka, świtezianka

chrząszcz z rodzaju biegacz pod ochroną prawną

motyle: rusałka, admirał, rusałka żałobnik, rusałka pawik,
latolistek cytrynek, bielinka niedzwiedziówka, paź królowej